Alaska, me fjorde dhe gjire të shumta, është shteti me vijën bregdetare më të gjatë në Shtetet e Bashkuara. Por, sa është gjatësia e kësaj vije? Kjo varet nga burimi që pyesni. Sipas Shërbimit të Kërkimeve të Kongresit, ajo është 10,690 kilometra. Ndërsa Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA) jep një shifër prej 54,563 kilometrash.
Pyetja shtrohet pse ka dallime në përcaktimin e gjatësisë së vijës bregdetare. Ky fenomen quhet “paradoksi i vijës bregdetare.” Arsyeja kryesore është se bregdetet nuk janë vijë të drejta dhe përfshijnë shumë detaje si gjire, ishuj e gurë. Sa më afër ta shohësh, aq më shumë detaje zbulon.
Gjatësia e një vije bregdetare ndryshon sipas madhësisë së matësit që përdorni. “Nëse përdorni një metër të gjatë, mund të bëni një katror të madh rreth ishullit,” shpjegon gjeografja Katherine Sammler. Por nëse përdorni një matës më të vogël, do të kapni më shumë detaje, duke sjellë një matje më të gjatë.
Ky koncept tërheq vëmendjen e matematikanëve prej dekadash. Matematicieni anglez Lewis Fry Richardson zbuloi në vitin 1961 se vende të ndryshme raportonin gjatësi të ndryshme për të njëjtën vijë kufitare për shkak të ndryshimit të shkallëve të matjes. Matematicieni Benoit Mandelbrot më pas zhvilloi këtë teori, duke arritur në idenë e fraktaleve, forma që bëhen më komplekse sa më shumë të zmadhohen. Në teori, një vijë bregdetare mund të matet deri në nivelin e kokrrës së rërës ose edhe në nivelin atomik, duke e afruar gjatësinë e saj drejt pafundësisë.
Megjithatë, gjatësi të përafërta të vijave bregdetare ekzistojnë për shkak se hartat e thjeshtojnë terrenin në forma më të qarta. Problemi qëndron në rezolucionet e ndryshme të hartave, gjë që çon në matje të ndryshme. Këto dallime kanë pasoja reale, sidomos në ligjet ndërkombëtare si Konventa e OKB-së mbi Ligjin e Detit, që përcakton sa larg nga bregu shtrihen të drejtat e burimeve të një vendi.
Vijat bregdetare gjithashtu ndryshojnë vazhdimisht për shkak të erozionit, baticave dhe rritjes së nivelit të detit. Kështu që hartat e së kaluarës apo edhe imazhet satelitore të viteve të fundit mund të mos përfaqësojnë saktësisht gjendjen aktuale të vijave bregdetare.
Pra, sa është gjatësia e vijës bregdetare të Alaskës, të Shteteve të Bashkuara apo edhe të gjithë planetit tonë? Me shumë gjasë, nuk do të dimë kurrë një numër të saktë. Ky është një paradoks që, si shumë gjëra në natyrë, i shpëton përcaktimit tonë të plotë. / Live Science – Syri.net
