Psikologjia e turmës është një degë e psikologjisë sociale që merret me studimin e sjelljes dhe proceseve psikologjike të grupeve të mëdha shoqërore. Ai fokusohet në mënyrën se si njerëzit ndërveprojnë dhe ndikojnë njëri-tjetrin kur janë në grupe të mëdha, të tilla si demonstrata, protesta, turma, ngjarje sportive ose fetare, ndër të tjera.
Kjo degë e psikologjisë shqyrton se si proceset individuale psikologjike, emocionet, besimet dhe vlerat ndikohen dhe formohen nga konteksti social në të cilin ato zhvillohen. Ai është gjithashtu i interesuar se si strukturat sociale dhe kulturore ndikojnë në sjelljen e grupit dhe se si individët mund të ndikojnë në dinamikën e grupit.
Kjo është një fushë e rëndësishme sepse mund të ndihmojë për të kuptuar më mirë se si formohen dhe mbahen qëndrimet dhe sjelljet kolektive. Prandaj, kjo perspektivë psikologjike ka implikime të rëndësishme në fusha të tilla si politika, reklama, propaganda, arsimi dhe siguria publike. Le të mësojmë më shumë rreth kësaj teme.
Psikologjia e turmës dhe psikologjia e grupit
Edhe pse termat “grup shoqëror” dhe “masa” shpesh përdoren në mënyrë të ndërsjellë, ka dallime të rëndësishme midis të dyve. Në librin Grupi social tregohet se është një grup individësh që ndërveprojnë rregullisht me njëri-tjetrin dhe që kanë një identitet të përbashkët, objektiva dhe norma të përbashkëta. Anëtarët janë të vetëdijshëm për anëtarësimin e tyre në grup dhe shpesh kanë role dhe funksione të përcaktuara.
Ndërkohë, masa i referohet një numri të madh individësh që mblidhen në një vend të caktuar. Megjithatë, ata nuk kanë domosdoshmërisht një identitet të përbashkët, qëllime dhe standarde të përbashkëta. Në një turmë, individët shpesh veprojnë në mënyrë të ngjashme, por pa planifikim ose koordinim paraprak . Ky është rasti, për shembull, me audiencën në një koncert.
Po kështu, dinamikat e grupeve shoqërore dhe masave gjithashtu priren të jenë të ndryshme. Në grupin social anëtarët mund të kenë ndërveprime më komplekse dhe më kuptimplote. Nga ana tjetër, në një masë ndërveprimet priren të jenë më sipërfaqësore dhe kalimtare .
Për më tepër, në një turmë individët mund të ndikohen më shumë nga emocionet dhe impulset e momentit. Në një grup shoqëror, vendimet dhe veprimet janë më të menduara dhe të menduara.
Zhvillimi historik i psikologjisë së turmës
Pionieri në këtë fushë ishte psikologu francez Gustave Le Bon. Në veprën e tij Psikologjia e turmave, botuar në 1895, ai analizoi proceset psikologjike që ndodhin në turma dhe karakteristikat që i përcaktojnë ato.
Më pas, autorë si Sigmund Freud, Wilfred Trotter apo Herbert Blumer, ndër të tjera, kanë dhënë kontribut të rëndësishëm në studimin e kësaj dege të psikologjisë dhe teorive të sjelljes, nga qasje dhe këndvështrime të ndryshme teorike. Kjo fushë studimi ka gjeneruar interesin dhe kontributin e shumë teoricienëve bashkëkohorë. Këtu janë disa nga më të rëndësishmet:
Serge Moscovici, ky psikolog social francez ka kryer kërkime të rëndësishme mbi rolin e minoriteteve dhe ndikimin që mund të kenë në formësimin e besimeve dhe qëndrimeve të masave.
Gustavus Dessall, psikanaliste argjentinase që studioi fenomenin e psikologjisë së turmës përmes një lente psikoanalitike. Në veprat e tij ai theksoi rëndësinë e emocioneve dhe identifikimit në konformimin e tyre.
Enrique Pichon-Rivière, psikanaliste dhe psikiatër argjentinas që punoi në zhvillimin e teorisë së lidhjes dhe rëndësinë e marrëdhënieve ndërpersonale në konformimin e masave.
Manuel Castelli, sociolog spanjoll i cili ka dhënë kontribut të rëndësishëm në studimin e komunikimit dhe teknologjisë në formimin e shoqërive dhe masave bashkëkohore.
Zygmunt Baumann, sociologu polak që studioi ndryshimet sociale dhe kulturore të modernitetit likuid dhe ndikimin e tyre në konformimin e masave.
Aplikime të psikologjisë së turmës
Vështrimet nga ky këndvështrim zbatohen në fusha të ndryshme, duke përfshirë politikën, reklamën, propagandën, fenë, ndër të tjera. Ka disa raste emblematike. Një nga më të njohurit është ai i regjimit nazist në Gjermani gjatë Luftës së Dytë Botërore. Aty u përdorën teknikat e propagandës dhe të manipulimit psikologjik për të mobilizuar dhe kontrolluar masat , siç tregohet në një artikull të paraqitur në Kongresin V të Shoqatës së Historisë Bashkëkohore.
Ministri nazist i propagandës Joseph Goebbels përdori teknika komunikimi bindëse. Ndër këto ishin përsëritja e mesazheve, apeli ndaj emocioneve dhe krijimi i një imazhi të armiqve të jashtëm dhe të brendshëm për të mobilizuar popullsinë gjermane pas regjimit.
Një tjetër rast emblematik i aplikimit të psikologjisë së masës është ai i fushatës reklamuese Marlboro në vitet 1950. Kjo kompani përdori imazhin e kaubojit amerikan për të krijuar një ide të mashkulloritetit dhe lirisë që lidhet me cigaren. Fushata konsiderohet një shembull i zbatimit efektiv të teknikave të bindjes dhe manipulimit psikologjik.
Në përmbledhje, njohuritë e psikologjisë së masës zbatohen për të kuptuar se si emocionet, vlerat dhe qëndrimet kolektive ndikojnë në perceptimin dhe sjelljen e njerëzve, në mënyrë që t’i bindin ose të ndikojnë ata.
Siç kemi mundur të vëzhgojmë, jemi përballur me një degë të psikologjisë që fokusohet në grupe të mëdha shoqërore , duke u përpjekur të përshtatë një perspektivë në aspektin e procedurave njohëse dhe të sjelljes për secilën prej tyre.
