Një studim i ri ka ngritur alarmin për potencialin që virusi i gripit të shpendëve H5N1 të evoluojë në një variant që mund të shkaktojë një pandemi te njerëzit.
Një mutacion i vetëm në virusin që aktualisht po përhapet në fermat e bagëtive në mbarë vendin mund të përmirësojë ndjeshëm aftësinë e tij për t’u lidhur me qelizat njerëzore – një hap kritik për transmetimin nga njeriu te njeriu – sipas studimit të botuar në revistën Science.
Varianti H5N1 ka shkaktuar tashmë 58 infeksione tek njerëzit në shtatë shtete të SHBA-së gjatë vitit 2024, sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC).
Zakonisht, viruset e gripit të shpendëve kërkojnë disa mutacione për t’iu përshtatur njerëzve, por kjo mund të mos jetë e vërtetë për këtë variant.
Studimi zbuloi se një mutacion i vetëm i një aminoacidi, i quajtur Q226L, në proteinën hemaglutininë mund të lejojë virusin të lidhet më efektivisht me receptorët në qelizat njerëzore.
Ky mutacion është testuar në kushte laboratorike – nuk janë raportuar mutacione të tilla në raste reale – dhe ka treguar një ndryshim të rëndësishëm në aftësinë e virusit për t’u lidhur me receptorët e tipit njerëzor.
“Kur mendoni për mutacionet që ndodhin në natyrë, nga ana statistikore, është shumë e vështirë të ndodhin tre,” tha James Paulson, bashkautor i lartë i studimit. “Por është disa herë më e lehtë të ndodhë një. Dhe ky është një alarm i kuq që na tregon se duhet të vazhdojmë t’i kushtojmë vëmendje asaj që po ndodh.”
Infeksionet me H5N1 te njerëzit mbeten të rralla dhe kryesisht janë të lidhura me kontaktin e drejtpërdrejtë me mjedise të kontaminuara, zogj të infektuar dhe, së fundmi, lopë qumështore.
Vetëm këtë vit, 707 ferma blegtorale janë prekur, me Kaliforninë që raporton numrin më të madh të rasteve njerëzore (32).
Përhapja e virusit në fermat e bagëtive është veçanërisht shqetësuese, pasi këto vende kanë qenë burimi i shumicës së infeksioneve te njerëzit.
Viruset e gripit evoluojnë shpejt për të mbijetuar, duke prodhuar miliona variante brenda një pritësi të vetëm. Shumica e mutacioneve janë të padëmshme ose të dëmshme për virusin, por ato që përmirësojnë mbijetesën ose transmetimin zgjidhen natyrshëm.
“E rëndësishme është se si këto mutacione përzgjidhen,” tha Paulson. “Nëse virusi nuk mund të mbijetojë me atë mutacion të pranishëm, atëherë ai nuk përzgjidhet dhe nuk transmetohet kurrë te një person tjetër.”
Historikisht, variantet e gripit të shpendëve kanë kërkuar ndryshime të shumta gjenetike për t’u transmetuar në mënyrë efikase midis njerëzve. Nuk është e sigurt nëse kjo është e vërtetë për këtë variant të lidhur me bagëtinë.
“Gjetjet tregojnë se sa lehtë ky virus mund të evoluojë për të njohur receptorët e tipit njerëzor,” tha në një deklaratë Ting-Hui Lin, autor kryesor i studimit dhe bashkëpunëtor postdoktoral në Scripps Research.
“Megjithatë, studimi ynë nuk sugjeron se një evolucion i tillë ka ndodhur apo se varianti aktual H5N1 me vetëm këtë mutacion do të ishte i transmetueshëm midis njerëzve.”
Ndërsa gjetjet nuk sugjerojnë se varianti aktual H5N1 mund të përhapet midis njerëzve, ato theksojnë rëndësinë e monitorimit vigjilent.
Paulson është i shqetësuar për sezonin e ardhshëm të gripit. Ai shpjegoi se punëtorët e fermave të ekspozuar si ndaj gripit njerëzor ashtu edhe atij të shpendëve mund të rrisin mundësinë e shfaqjes së një varianti hibrid – një që është i aftë për transmetim nga personi te personi.
Një tjetër autor i lartë i studimit, Ian Wilson, përsëriti thirrjet për vigjilencë.
“Duhet të ketë shumë mbikëqyrje dhe vëzhgime për të parë nëse viruset po fillojnë të pësojnë mutacione në një mënyrë që mund të fillojnë të infektojnë njerëzit,” tha Wilson.
Autorët e studimit theksuan se nuk ka arsye për alarm të menjëhershëm, por bënë thirrje për masa proaktive për të gjurmuar evolucionin e H5N1.
“Ka shumë faktorë të nevojshëm që të ndodhë një pandemi,” tha Wilson. / New Scientist – Syri.net
