Që nga koha e grekëve të lashtë, të cilët vunë re Hënën rrethore dhe qiellin, shkencëtarët kanë ditur se Toka është një sferë. Ne kemi parë të gjithë imazhe të mrekullueshme të Tokës nga hapësira, disa të fotografuara nga astronautët dhe të tjera të marra nga satelitët në orbitë. Pra, pse planeti ynë nuk duket i rrumbullakët kur qëndrojmë në një park ose shohim nga një dritare?
Përgjigjja ka të bëjë me perspektivën. Ne, njerëzit, jemi krijesa të vogla që jetojmë në një sferë shumë të madhe.
Një i rritur mesatar është mes 1.5 dhe 2 metra i gjatë, ndërsa fëmijët janë më të vegjël. Imagjinoni që jeni një akrobat cirku që qëndron mbi një top rreth 1 metër të gjerë. Nga maja e topit, do ta shihni atë duke u lakuar në të gjitha drejtimet nga këmbët tuaja.
Tani, imagjinoni një mizë të vogël mbi këtë top. Fushëpamja e saj do të ishte ndoshta vetëm një milimetër ose më pak mbi sipërfaqe. Meqenëse miza është shumë më e vogël se topi dhe ndodhet pranë sipërfaqes, ajo nuk mund ta shohë të gjithë topin.
Toka është rreth 12.8 milionë metra e gjerë, dhe edhe fushëpamja e një të rrituri të gjatë është vetëm 2 metra mbi sipërfaqen e saj. Sytë tanë nuk mund të përfshijnë madhësinë e Tokës sferike kur jemi mbi të. Madje, as nga maja e Everestit, 8850 metra mbi nivelin e detit, nuk do të mund ta dallonit Tokën si një sferë.
E vetmja mënyrë për të parë lakimin e Tokës është të fluturosh më shumë se 10 km mbi sipërfaqen e saj. Kjo sepse gjatësia e horizontit që shohim varet nga sa lart ndodhemi mbi sipërfaqe.
Duke qëndruar në tokë pa pasur pengim të shikimit, mund të shohim rreth 4.8 km të horizontit. Kjo nuk është mjaftueshëm për të parë lakimin e vijës së horizontit. Si miza mbi topin e cirkut, ne thjesht nuk mund të shohim mjaftueshëm nga skaji ku Toka takohet me qiellin.
Për të parë të gjithë planetin sferik, do t’ju duhet të udhëtoni me një astronaut ose satelit. Kjo do t’ju jepte një pamje të plotë të Tokës nga një distancë shumë më e madhe.
Aeroplanët e mëdhenj tregtarë mund të fluturojnë gjithashtu mjaftueshëm lart për të dhënë pamje të lakimit të Tokës, megjithëse pilotët kanë një pamje shumë më të mirë nga kabina sesa pasagjerët nga dritaret anësore.
Jo tamam një sferë
Edhe nga hapësira, nuk do të vini re diçka të rëndësishme për formën e Tokës: ajo nuk është plotësisht e rrumbullakët. Në fakt, është paksa një sferoid i shtypur ose një elipsoid. Kjo do të thotë se është pak më e gjerë rreth ekuatorit sesa e lartë, si një sferë që dikush e ka shtypur pak.
Kjo ndodh për shkak të rrotullimit të Tokës, që krijon forcë centrifugale, e njëjta forcë që do t’ju hidhte nga një karusel që rrotullohet nëse nuk mbaheni fort. Kjo forcë prodhon një fryrje të lehtë në “belin” e planetit.
Karakteristikat topografike të sipërfaqes së Tokës, si malet dhe hendekët e thellë detarë, gjithashtu shtrembërojnë pak formën e saj. Ato shkaktojnë ndryshime të vogla në forcën e fushës gravitacionale të Tokës, forca që tërheq të gjitha objektet drejt qendrës së planetit.
Shkenca e Tokës ka një degë të quajtur gjeodezi që i kushtohet studimit të formës së Tokës dhe pozicionit të saj në hapësirë. Gjeodezia ndikon në gjithçka, nga ndërtimi i kanalizimeve dhe hartimi i saktë i niveleve të detit, deri te lëshimi dhe ndjekja e anijeve kozmike. Është një fushë e rëndësishme kërkimore shkencore dhe një kujtesë që ne ende po mësojmë për këtë planet të mrekullueshëm që e quajmë shtëpi. / Discover Magazine – Syri.net
