Disa njerëz i fërkojnë çdo ditë, ndërsa të tjerë mendojnë se mjafton që uji të rrjedhë mbi to gjatë dushit. Por a po i pastroni mjaftueshëm këto gjymtyrë të rëndësishme?
Kur hyni në dush dhe merrni sapunin e sfungjerin, është e qartë që disa pjesë të trupit marrin më shumë vëmendje se të tjerat. Zona e sqetullave, për shembull, me siguri merr trajtimin e plotë me larje dhe shpëlarje të përsëritur. Këmbët, për shkak të vendndodhjes së tyre në fund të trupit, mund të injorohen lehtë. Megjithatë, sipas disa ekspertëve, ato meritojnë po aq, nëse jo më shumë, kujdes.
Si Shërbimi Shëndetësor Kombëtar i Mbretërisë së Bashkuar (NHS), ashtu edhe Qendra për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve në SHBA (CDC), rekomandojnë larjen e këmbëve çdo ditë me sapun dhe ujë. Një arsye kryesore për këtë është parandalimi i erës së keqe. Shputat e këmbëve kanë 600 gjendra djerse për çdo centimetër katror të lëkurës, më shumë se çdo zonë tjetër e trupit. Edhe pse vetë djersa nuk ka erë, ajo përmban një përzierje ushqyese të kripërave, glukozës, vitaminave dhe aminoacideve, të cilat shërbejnë si një burim ideal ushqimi për bakteret që jetojnë atje – dhe ka shumë baktere.
“Këmbët – veçanërisht midis gishtërinjve – krijojnë një mjedis të lagësht, të ngrohtë dhe të përshtatshëm për rritjen e mikrobeve,” thotë Holly Wilkinson, lektore e shërimit të plagëve në Universitetin e Hullit në Mbretërinë e Bashkuar. Kjo përkeqësohet nga fakti që shumica e njerëzve i mbulojnë këmbët me çorape dhe këpucë, duke bllokuar lagështinë brenda.
Në çdo centimetër katror të lëkurës së njeriut mund të ketë nga 10,000 deri në një milion baktere. Zonat e ngrohta dhe të lagështa, si këmbët, janë habitatet më të preferuara dhe strehojnë një numër të madh llojesh të ndryshme. Për shembull, këmbët janë një parajsë për bakteret Corynebacterium dhe Staphylococcus. Për sa i përket kërpudhave, djersa e këmbëve krijon kushte ideale për lloje si Aspergillus, Cryptococcus, Candida (një lloj myku që normalisht jeton në trup por mund të bëhet patogjen oportunist) dhe Trichosporon. Në fakt, këmbët e njeriut kanë një diversitet më të madh të specieve kërpudhore se çdo pjesë tjetër e trupit.
Kjo është një arsye e mirë për t’i pastruar këmbët. Një studim zbuloi se njerëzit që i lanin këmbët dy herë në ditë kishin rreth 8,800 baktere për çdo centimetër katror të lëkurës, ndërsa ata që i lanin çdo dy ditë kishin mbi një milion baktere për centimetër katror.
Megjithatë, vetëm fakti që shputat tuaja janë të mbushura me mikroorganizma nuk do të thotë domosdoshmërisht se janë të ndyra ose që ka arsye për shqetësim. Lloji i baktereve është më i rëndësishëm se numri i tyre.
Bakteret Staphylococcus janë kryesoret në prodhimin e acideve yndyrore të paqëndrueshme (VFAs), të cilat shkaktojnë erën e keqe të këmbëve. Gjëndrat e djersës në lëkurën e këmbëve çlirojnë një përzierje të pasur me elektrolite, aminoacide, ure dhe acid laktik, të cilën Staphylococcus e përdorin si ushqim. Gjatë këtij procesi, ato shndërrojnë aminoacidet në acide yndyrore të paqëndrueshme, si acidi izovalerik, i cili ka një erë të pakëndshme me një “aromë të veçantë djathi/acidi”. Kjo krahasohet shpesh me aromën e disa llojeve të djathërave, të cilat përmbajnë një përzierje të ngjashme kimikatesh.
Një studim i vitit 2014 analizoi këmbët e 16 personave dhe zbuloi se 98.6% e baktereve në shputat e këmbëve ishin Staphylococci. Niveli i acideve yndyrore të paqëndrueshme, përfshirë acidin izovalerik, ishte më i lartë në shputë sesa në pjesën e sipërme të këmbës. Studimi përfundoi se intensiteti i erës së keqe të këmbëve lidhej drejtpërdrejt me numrin total të baktereve Staphylococcus – një arsye më shumë për të përdorur sapunin.
Megjithatë, larja e këmbëve nuk ka të bëjë vetëm me parandalimin e erës së keqe. Shumë sëmundje dhe probleme të këmbëve mund të shmangen përmes higjienës së mirë të këmbëve.
“Për shkak të hapësirave të ngushta midis gishtërinjve, këto zona janë veçanërisht të rrezikuara nga infeksionet mikrobiale,” thotë Joshua Zeichner, profesor i asociuar i dermatologjisë në Spitalin Mount Sinai në Nju Jork. “Kjo mund të çojë në kruarje, ënjtje dhe një erë të keqe. Ndërsa barriera e lëkurës dëmtohet, rreziku që mikroorganizmat të futen në lëkurë dhe të shkaktojnë infeksione më të rënda të indeve të buta, siç është celuliti, rritet.”
Sipas Zeichner, problemi më i zakonshëm është zhvillimi i këmbës së atletes – një infeksion kërpudhor sipërfaqësor i lëkurës së këmbëve. Kërpudhat që e shkaktojnë atë rriten në mjedise të ngrohta, të errëta dhe të lagështa – ndaj ky infeksion prek më shpesh hapësirat midis gishtërinjve. Mbajtja e kësaj zone të pastër dhe të thatë do t’i privojë kërpudhat nga mjedisi ideal për rritje. Kjo është e rëndësishme, pasi këmbët e atletes mund të shkaktojnë simptoma të pakëndshme si kruarje, skuqje me luspa, lëkurë të plasaritur dhe flluska në shputat dhe midis gishtërinjve.
Pastrimi i këmbëve mund të parandalojë gjithashtu infeksionet bakteriale të lëkurës, si ato të shkaktuara nga Staphylococcus apo Pseudomonas. Ndërsa këto baktere ndodhen natyrshëm në lëkurë, nëse futen në gjak përmes një prerjeje të vogël, mund të shkaktojnë infeksione serioze. Edhe një infeksion i lehtë me Staphylococcus mund të çojë në krijimin e absceseve – gunga të mbushura me qelb që formohen nën lëkurë, rreth gjëndrave të flokëve ose të yndyrës.
Prandaj, larja e këmbëve çdo ditë është një zakon i mirë për t’u kujdesur për higjienën dhe shëndetin e tyre!
