Mostrat e trurit të njeriut të mbledhura në autopsi në fillim të vitit 2024 përmbanin më shumë copa të vogla plastike sesa mostrat e mbledhura tetë vjet më parë, sipas një studimi.
“Përqendrimet që pamë në indet e trurit të individëve normalë, të cilët kishin një moshë mesatare rreth 45 ose 50 vjeç, ishin 4,800 mikrogramë për gram, ose 0.5% ndaj peshës,” tha autori kryesor i studimit Matthew Campen, një profesor i i shkencave farmaceutike në Universitetin e New Mexico në Albuquerque. “Krahasuar me mostrat e trurit nga viti 2016, kjo është rreth 50% më e lartë,” tha Campen. “Kjo do të thotë që truri ynë sot është 99.5% tru dhe pjesa tjetër është plastike.”
Megjithatë, kjo rritje tregon vetëm ekspozim dhe nuk jep informacion në lidhje me dëmtimin e trurit, tha Phoebe Stapleton, një profesoreshë e asociuar e farmakologjisë dhe toksikologjisë në Universitetin Rutgers në Piscataway, New Jersey.
“Është e paqartë nëse, në jetë, këto grimca janë të lëngshme, që hyjnë dhe dalin nga truri, ose nëse grumbullohen në indet neurologjike dhe nxisin sëmundjet,” tha ajo. “Kërkime të mëtejshme nevojiten për të kuptuar se si grimcat mund të ndërveprojnë me qelizat dhe nëse kjo ka një pasojë toksikologjike.”
Mostrat e trurit përmbanin 7% deri në 30% më shumë copa të vogla plastike sesa mostrat nga veshkat dhe mëlçia. “Studimet kanë gjetur këtë plastikë në zemrën e njeriut, enët e mëdha të gjakut, mushkëritë, mëlçinë, testikujt, traktin gastrointestinal dhe placentën,” tha pediatri dhe profesori i biologjisë Dr. Philip Landrigan, drejtor i Programit për Publikun Global.
“Është e rëndësishme të mos trembni njerëzit, sepse shkenca në këtë hapësirë është ende në zhvillim dhe askush në vitin 2024 nuk do të jetojë pa plastikë,” tha Landrigan.
Për studimin, studiuesit ekzaminuan indet e trurit, veshkave dhe mëlçisë nga 92 persona të cilët iu nënshtruan një autopsie mjeko-ligjore për të verifikuar shkakun e vdekjes në vitin 2016 dhe 2024. Mostrat e indeve të trurit u mblodhën nga korteksi frontal, zona e trurit e lidhur me të menduarit dhe arsyetimin, dhe i cili është më i prekur nga demenca frontotemporale (FTD) dhe fazat e mëvonshme të sëmundjes Alzheimer.
“Bazuar në vëzhgimet tona, ne mendojmë se truri po tërheq nanostrukturat më të vogla, si 100 deri në 200 nanometra në gjatësi, ndërsa disa nga grimcat më të mëdha që janë një mikrometër deri në pesë mikrometra shkojnë në mëlçi dhe veshka,” tha Campen.
Mikroplastika janë fragmente që mund të variojnë nga më pak se 5 milimetra ose rreth madhësisë së një gome lapsi, deri në 1 nanometër. Sipas Agjencisë Amerikane për Mbrojtjen e Mjedisit, një fije floku e njeriut është rreth 80,000 nanometra e gjerë. Çdo gjë më e vogël është një nanoplastikë që duhet të matet në të miliardat e një metri.
Nanoplastika është plastika më shqetësuese për shëndetin e njeriut, thonë ekspertët, sepse pjesët e vogla mund të zënë vend brenda qelizave individuale.
“Në një farë mënyre këto nanoplastika rrëmbejnë rrugën e tyre nëpër trup dhe arrijnë në tru, duke kaluar barrierën gjak-tru”, tha Campen. “Plastikat i duan yndyrnat, ose lipidet, kështu që një teori është se plastika po gjen rrugën me yndyrnat që ne hamë, të cilat më pas u dërgohen organeve që vërtet i pëlqejnë lipidet – truri është në krye të tyre.”
Truri i njeriut është rreth 60% yndyrë ndaj peshës, shumë më tepër se çdo organ tjetër. Acidet yndyrore esenciale, të tilla si omega 3, janë çelësi për fuqinë dhe performancën e qelizave të trurit. Meqenëse trupi i njeriut nuk mund të prodhojë vetë acidet yndyrore esenciale, ato duhet të vijnë nga ushqimi ose suplementet. Dieta është rruga kryesore e ekspozimit ndaj mikro- dhe nanoplastikës, tha Landrigan, i cili është autori kryesor i një raporti të marsit 2023 nga Komisioni Minderoo – Monako për Plastikën dhe Shëndetin e Njeriut, një konsorcium global shkencëtarësh, punonjësish të kujdesit shëndetësor dhe politikave.
Në atë raport, konsorciumi përcaktoi se plastika shoqërohet me dëmtime për shëndetin e njeriut në çdo fazë të ciklit jetësor të plastikës.
“Disa mikroplastika janë gjithashtu në ajër,” tha Landrigan. “Për shembull, kur njerëzit janë duke vozitur në autostradë dhe gomat e tyre gërryhen në sipërfaqen e autostradës, një sasi e caktuar grimcash mikroplastike hidhen në ajër.
Plastika me lidhje me kancerin
Polietileni, i cili përdoret në qese plastikedhe shishe dhe nuk është i biodegradueshëm, ishte lloji mbizotërues i plastikës i gjetur në mostrat e indeve. Ai u gjet në sasi më të mëdha në tru sesa në mëlçi ose veshkë.
Polietileni ishte gjithashtu lloji mbizotërues i polimerit që gjendet në testikujt e njeriut dhe të qenit, sipas një studimi të gushtit 2024 nga Campen dhe ekipi i tij.
Sipas të dhënave të industrisë të mbledhura nga Defend Our Health, një grup mbrojtës mjedisor, prodhimi i formave të ndryshme të polietilenit, si plastika polietileni tereftalat (PET), janë kontribuesi më i madh në çlirimin e tretësit 1,4-dioksan në mjedis. Programi Kombëtar i Toksicitetit të SHBA-së dhe Agjencia Ndërkombëtare për Kërkime mbi Kancerin e konsiderojnë 1,4-dioksanin të jetë ndoshta kancerogjen për njerëzit. Në vitin 2023, EPA publikoi një draft raport duke thënë se tretësi paraqet një “rrezik të paarsyeshëm të dëmtimit të shëndetit” për punëtorët e plastikës dhe banorët e komunitetit, uji i pijshëm i të cilëve është ndotur nga shkarkimet nga fabrikat e plastikës PET.
“Pyetja më e madhe është, çfarë po na bëjnë këto grimca? “Sinqerisht ka shumë që ne ende nuk i dimë, “tha Landrigan. “Ajo që ne dimë me siguri është se këto grimca mikroplastike janë si kuajt e Trojës – ato mbajnë me vete të gjitha mijëra kimikate që gjenden në plastikë dhe disa janë aktorë shumë të këqij.”
Duke pushtuar qelizat dhe indet individuale në organet kryesore, nanoplastika potencialisht mund të ndërpresë proceset qelizore dhe të depozitojë kimikate që prishin sistemin endokrin, si bisfenolet, ftalatet, retardantët e flakës, metalet e rënda.
Ndërprerësit endokrine ndërhyjnë në sistemin riprodhues të njeriut, duke çuar në keqformime gjenitale dhe riprodhuese, si dhe në infertilitet femëror dhe një rënie të numrit të spermës, sipas Shoqatës Endokrine.
“Ne kemi disa indikacione mjaft të mira që mikroplastika dhe nanoplastika shkaktojnë dëm, edhe pse jemi shumë larg nga njohja e shkallës së plotë të këtij dëmi,” tha Landrigan./ CNN
/rtsh.al/
