Ndërmjet viteve 1934 dhe 1976, Suedia krijoi një plan eugjenik, bazuar në shkencën e biologjisë racore, me synimin për të “hequr qafe një lloj të caktuar njerëzish: ata më të dobëtit”.Familja e Kjell Sundstedt nuk foli kurrë për momentin më të errët në të kaluarën e tyre.
“Ishte një sekret për të cilin askush nuk guxonte të fliste. Shoqërisë i vinte turp që njerëzit detyroheshin të sterilizoheshin”, tha drejtori shtatëdhjetë e një vjeçar për Euronews.Ai as që e diskutoi këtë me familjen e tij, ndaj u trondit kur zbuloi se katër xhaxhallarët e tij ishin sterilizuar me forcë.
“Ata u sterilizuan sepse ishin të varfër. Krimi i tyre ishte varfëria”, shton ai.
Suedia krijoi një plan eugjenik, bazuar në shkencën e biologjisë racore, midis 1934 dhe 1976. Vendi i parë në Evropë që më vonë hoqi sterilizimin e detyruar, zbatoi një politikë sipas së cilës midis 20 dhe 33 mijë suedezë u detyruan t’i nënshtroheshin sterilizimit.
Viktimat ishin të reja dhe kryesisht gra, të cilat u gjykuan si “të pafuqishme”, “rebele” ose “të përziera”. Autoritetet suedeze besonin se po krijonin një shoqëri që do ta kishte zili e gjithë bota.
“Ata donin të hiqnin qafe një lloj të caktuar njerëzish: ata më të dobëtit”, thotë Sundstedt.
Edhe pse nëna e tij arriti të arratisej në kryeqytetin suedez dhe të shmangte sterilizimin, motra e saj May-Britt nuk ishte aq me fat.
Nëna e tyre vdiq kur Mai-Brit ishte shumë e re. Për shkak se familja e tyre ishte e varfër, shërbimi bashkiak i mbrojtjes së fëmijëve ndërhyri dhe i kërkoi asaj dhe vëllezërve e motrave të saj më të vegjël që ende jetonin në shtëpi që t’i nënshtroheshin një testi inteligjence.
“Gjatë kësaj periudhe ata besuan shumë në testet e inteligjencës, ishte shumë e rëndësishme për ta”, thotë Sundstedt. Këto teste kryesisht përbëheshin nga pyetje të bazuara në njohuri, dhe duke qenë se May-Britt dhe vëllezërit e saj ishin të varfër, ata nuk mund t’u përgjigjeshin atyre sepse nuk ndiqnin shkollën rregullisht.
May-Brit shënoi nën pragun e “inteligjencës normale” dhe për këtë arsye u klasifikua si “me mendje të dobët”. Si rezultat, ajo u dërgua në Nanilund, një azil mendor.
“Ajo konsiderohej se kishte një sëmundje mendore sepse protestonte vazhdimisht”, kujton regjisori.“Edhe pse shpesh bënin teste të IQ-së gjatë kohës që ajo ishte në objekt, ata nuk mund të thoshin se kishin gabuar”, shton ai.Të gjithë ata që dilnin nga qendra duhej të sterilizoheshin, ky ishte rregulli, ndaj e transferuan në një institucion tjetër dhe e dërguan për operacion.
“Babai i saj nuk donte që ajo të sterilizohej, ai ishte kundër, por nuk ndihmoi”, thotë Sundstedt.Në atë kohë, programi shtetëror i sterilizimit nuk ishte sekret. Ajo u krye në dritën e një debati publik. Kishte “propagandë të madhe dhe pak kritika” në sytë e shoqërisë suedeze, thotë Vidmalm.
“Herman Lundborg, drejtor i Institutit Shtetëror për Biologjinë Raciale, kishte frikë nga një lloj “vetëvrasjeje racore” pasi njerëzit me gjene të këqija riprodhoheshin më shumë se klasa e mesme”, thotë ai.
Pas një hetimi parlamentar në vitet 1990, qeveria ofroi kompensim për viktimat e sterilizimit të detyruar. Ata krijuan një plan kompensimi financiar prej 175.000 korona suedeze (rreth 15.000 euro) për çdo viktimë.
Në total janë dhënë 3000 çështje dëmshpërblimi, një numër shumë i vogël krahasuar me numrin e personave që dyshohet se janë sterilizuar me forcë.
