A e dini se pararendësi i parë i pianos ishte një instrument me tela që luhej që në vitin 500 p.e.s? Apo se shpikja e asaj që ne sot do ta quajmë piano i atribuohet një italiani të lindur në Padova në 1655?
Origjina e një prej instrumenteve muzikore më të njohura në botë është sa magjepsëse aq edhe e paqartë. E luajtur pothuajse në çdo zhanër, qoftë e shoqëruar apo solo, pianoja është mënyra e preferuar për të bërë muzikë për shumë njerëz, nga Mozart tek Manzarek .
Dulcimer me çekiç – Duke u shfaqur rreth vitit 500 p.e.s., dulcimer me çekiç ishte instrumenti i parë me tela i përdorur gjerësisht . Tradicionalisht e luajtur në Lindjen e Mesme, Azinë Jugperëndimore, pjesë të Lindjes së Largët dhe në Greqi dhe Romë, struktura e telave të çiftëzuara ishte shumë e ngjashme me atë të pianos.
Klavikordi – Ishte dulcimer që i dha frymëzim shpikësit dhe inxhinierit italian Giovanni Spinette, i cili në fillim të shekullit të 15-të krijoi klavikordin e parë.
Harpsikord – Arpsikordi u shfaq për herë të parë në mesjetën e vonë, me shumë gjasa në Itali. Shpikja e saj në përgjithësi i atribuohet Jerome të Bolonjës (Hieronymus Bononiensis) në 1521, megjithëse një shembull i mëparshëm i vitit 1515 i është atribuar Vincentius.
Strukturë ovale – Bazuar në dizajnin e harpsikordit, inxhinieri italian Bartolomeo Cristofori (1655–1731) shpiku modelin oval, të cilën ai e zbuloi në Firence në 1690. Dy nga spinetat ovale të Cristoforit kanë mbijetuar. Njëra është e ekspozuar në “Galleria del Accademia” në Firence, tjetra, e vitit 1693, është në Muzeun Musikinstrumente të Universitetit të Leipzig.
Shpikja e pianos – Shpikja e instrumentit që ne sot e quajmë piano ishte në vitin 1700 nga Bartolomeo Cristofori. Duke modifikuar dizajnin e strukturës ovale, Cristofori e quajti instrumentin e tij pianoforte . Numri i përgjithshëm i pianos të ndërtuara nga Cristofori nuk dihet. Vetëm tre kanë mbijetuar sot, të gjitha datojnë nga vitet 1720. Një pianoforte e bërë nga Cristofori në 1722 ndodhet në “Museo Nazionale degli Strumenti Musicali” në Romë.
Pianoja hyn në shtëpi – Relativisht e lirë për t’u blerë, piano ishte instrumenti i parë i këtij lloji që gjeti favorin e fisnikërisë dhe familjes mbretërore italiane dhe u përdor gjerësisht në shtëpitë e të pasurve dhe të privilegjuarve.
Fuqia e pedalit – Gottfried Silbermann (1683–1753) ishte një ndërtues i njohur i instrumenteve me tastierë. Dizajni i tij për pianoforte u bazua shumë në atë të Cristoforit. Megjithatë, Silbermann bëri një shtesë jetike, përfshirjen e një pajisjeje me të cilën pianisti mund të hiqte të gjithë damperët nga telat, duke i lejuar ata të vibrojnë lirshëm. Pa e kuptuar, ai kishte shpikur pararendësin e pedalit të damperit.
Piano vertikale – Pianot e gjata vertikale që u shfaqën në fillim të shekullit të 19-të dhe njiheshin si piano kabineti. Këto instrumente në formë drejtkëndëshe u formuan si të tilla, sepse telat dhe tabela zanore ishin vendosur vertikalisht.
Piano elektrike – Shpikësi amerikan i muzikës Harold Rhodes (1910–2000) konsiderohet si babai i pianos elektrike. Në fund të viteve 1940, ai shpiku atë që u bë e njohur si pianoja Rhodes, e cila gjeneroi tingullin e saj nga çekiçët që godasin një gjatësi teli të njohur si llambë. Sinjali u dërgua më pas përmes një kablloje në një përforcues të jashtëm të tastierës dhe altoparlant. Përdoruesit e njohur të instrumentit përfshijnë tastieristin e Doors, Ray Manzarek dhe Billy Preston, i cili luajti një Rodos gjatë koncertit të Beatles në vitin 1969, dhe në këngën hit të grupit “Get Back”.
/rtsh.al/
