Çfarë ka ndodhur me kafshët e egra në Çernobil?
Shkrirja e termocentralit bërthamor në Çernobil të Ukrainës në vitin 1986 mendohet të ketë qenë katastrofa më e keqe bërthamore në histori, duke shkaktuar dy shpërthime shkatërruese dhe një përmbytje të karburanteve radioaktive dhe mbeturinave në të gjithë zonën. Që atëherë, një zonë prej 1600 km katrorë përreth zonës – e cila më parë ishte pjesë e Bashkimit Sovjetik – ka qenë e ndaluar për njerëzit.
Tani, për herë të parë, shkencëtarët kanë eksploruar sjelljen e shumimit dhe jetën e hershme të shpendëve në këtë habitat të kontaminuar radiologjikisht. Dhe rezultatet ishin krejtësisht të papritura.
“Pasojat e kontaminimit radiologjik në jetën e egër janë ende gjerësisht të panjohura, veçanërisht rreziqet që i paraqiten kafshëve të egra në jetën e hershme,” the studiuesi Sameli Piirto i Universitetin e Jyväskylä-s në Finlandë, tha në një deklaratë. “Hipoteza jonë ishte se biodiversiteti në zonat e kontaminuara do të rrezikohej duke çuar në ndryshime në mbarështimin e shpendëve, dietën dhe mikrobiomën e zorrëve.”
Nuk është e qartë se kur ose në çfarë kuadri kohor është ndërmarrë studimi. Në vitin 2022, ushtria ruse mori kontrollin e termocentralit bërthamor dhe zonën përreth, nga 24 shkurti deri më 31 mars. Dhe shkencëtarët nuk kanë qenë ende në gjendje të masin ndikimin afatgjatë që kanë pasur veprimet ushtarake në ekosistemet në zonat e pushtuara.
Në studimin e ri, Piirto dhe kolegët krahasuan sjelljet dhe fiziologjitë e mbarështimit të dy zogjve këngëtarë të zakonshëm europianë – trishtilit të madh dhe insektgjuajtësit. Kutitë e foleve u vendosën në të gjithë zonën e përjashtimit në zona me ndotje të lartë dhe të ulët radiologjike dhe banorët e tyre u monitoruan. ADN-ja nga mostrat fekale u përdorën për të studiuar dietën e zogjve dhe për të karakterizuar komunitetet mikrobike në zorrët e tyre.
Ekipi zbuloi se shkalla e zënies së foleve ishte në fakt pak më e ulët në zonat e kontaminuara. Por përveç kësaj, nuk kishte dallime të mëdha në ekologjinë e mbarështimit ose shëndetin e foleve midis zonave me ndotje të lartë dhe të ulët.
Megjithatë, dietat e tyre ishin më befasuese. Për të dyja speciet, foletë në zona shumë të kontaminuara u zbuluan se kishin një diversitet më të lartë të insekteve në dietat e tyre krahasuar me ato në zonat më të ulëta të ndotjes.
Nuk u pa asnjë lidhje e qartë në diversitetin e mikrobiomeve të zorrëve të dy grupeve, por kishte dallime të qëndrueshme në bollëkun relativ të specieve të ndryshme mikrobike brenda zorrëve të zogjve.
“Këto rezultate krijojnë një sfond interesant për të kuptuar ekologjinë e shpendëve në zonat e kontaminuara radiologjikisht,” tha Piirto. “Ata na japin informacion të ri të vlefshëm mbi efektet që ka rrezatimi tek zogjtë e mitur – një fushë kërkimi që ka qenë e paqartë deri më tani.”
Duhet bërë më shumë punë për të kuptuar nëse këto ndryshime në dietë dhe përbërjen e mikrobiomit ndikojnë në shëndetin e zogjve. Sidoqoftë, gjetjet ofrojnë një pasqyrë të dobishme për efektet afatgjata të aksidenteve bërthamore në shëndetin e kafshëve të egra, dhe ndoshta edhe biologjinë tonë.
“Ndotja radiologjike krijon një stres shtesë me të cilin organizmat duhet të përballen, duke çuar në një mori pasojash që ende nuk janë kuptuar plotësisht,” tha Piirto. “Studimi i efekteve të tij është thelbësor nëse njerëzimi do të ndjekë një të ardhme edhe më bërthamore.”
Piirto do t’i prezantojë këto gjetje në Konferencën Vjetore të Shoqatës për Biologjinë Eksperimentale në Pragë të mërkurën./NewsWeek-Syri.Net/
