Shkencëtarët kanë zbuluar për herë të parë një shpellë në Hënë. Të paktën 100 metra e thellë, mund të jetë një vend ideal për njerëzit që të ndërtojnë një bazë të përhershme, sipas shkencëtarëve.
Është vetëm një në qindra shpella të fshehura në një “botë të nëndheshme, të pazbuluar”, sipas studiuesve.
Vendet po garojnë për të krijuar një prani të përhershme njerëzore në Hënë, por atyre do t’u duhet të mbrojnë astronautët nga rrezatimi, temperaturat ekstreme dhe moti hapësinor.
Helen Sharman, astronautja e parë britanike që udhëtoi në hapësirë, tha se shpella e sapo zbuluar dukej si një vend i mirë për një bazë dhe sugjeroi që njerëzit potencialisht mund të jetojnë në gropa hënore në 20-30 vjet.
Por, tha ajo, kjo shpellë është aq e thellë sa astronautët mund të kenë nevojë të zbresin me avion.
Lorenzo Bruzzone dhe Leonardo Carrer në Universitetin e Trentos në Itali e gjetën shpellën duke përdorur radarin për të depërtuar në hapjen e një grope në një fushë shkëmbore të quajtur Mare Tranquillitatis.
Është e dukshme me sy të lirë nga Toka, dhe është gjithashtu afër vendit ku Apollo 11 u ul në 1969.
Shpella është krijuar miliona apo miliarda vjet më parë kur llava rrodhi në Hënë, duke krijuar një tunel përmes shkëmbit.
Ekuivalenti më i afërt në Tokë do të ishin shpellat vullkanike në Lanzarote, Spanjë, shpjegon Prof Carrer, duke shtuar se studiuesit i vizituan ato shpella si pjesë e punës së tyre. “Është vërtet emocionuese. Kur i bën këto zbulime dhe shikon këto imazhe, kuptoni se jeni personi i parë në historinë e njerëzimit që e shihni atë, “tha Prof Carrer.
Pasi Prof Bruzzone dhe Prof Carrer kuptuan se sa e madhe ishte shpella, ata kuptuan se mund të ishte një vend i mirë për një bazë hënore.
“Në fund të fundit, jeta në Tokë filloi në shpella, kështu që ka kuptim që njerëzit të mund të jetonin brenda tyre në Hënë”, thotë Prof Carrer.
Shpella ende nuk është eksploruar plotësisht, por studiuesit shpresojnë se radarët depërtues në tokë, kamerat apo edhe robotët mund të përdoren për të bërë një hartë të saj.
Shkencëtarët fillimisht kuptuan se ndoshta kishte shpella në Hënë rreth 50 vjet më parë. Më pas, në vitin 2010, një aparat fotografik në një mision të quajtur Lunar Reconnaissance Orbiter bëri fotografi të gropave që shkencëtarët mendonin se mund të ishin hyrje të shpellave.
Por studiuesit nuk e dinin se sa të thella mund të ishin shpellat, apo nëse ato do të ishin shembur.
Puna e Prof Bruzzone dhe Prof Carrer tani i është përgjigjur kësaj pyetjeje, megjithëse ka shumë për të bërë për të kuptuar shkallën e plotë të shpellës.
“Ne kemi imazhe shumë të mira të sipërfaqes – deri në 25 cm rezolucion – ne mund të shohim vendet e uljes së Apollo – por nuk dimë asgjë për atë që shtrihet nën sipërfaqe. Ka mundësi të mëdha për zbulim”, tha Francesco Sauro, Koordinatori i Ekipit Topical Planetary Caves të Agjencisë Evropiane të Hapësirës.
Hulumtimi mund të na ndihmojë gjithashtu të eksplorojmë shpellat në Mars në të ardhmen, thotë ai.
Kjo mund të hapë derën për të gjetur prova të jetës në Mars, sepse nëse do të ekzistonte, pothuajse me siguri do të kishte qenë brenda shpellave të mbrojtura nga elementët në sipërfaqen e planetit.
Shpella e Hënës mund të jetë e dobishme për njerëzit, por shkencëtarët gjithashtu theksojnë se ajo mund të ndihmojë në përgjigjen e pyetjeve themelore rreth historisë së Hënës, madje edhe sistemit tonë diellor.
Shkëmbinjtë brenda shpellës nuk do të jenë aq të dëmtuara apo gërryer nga moti hapësinor, kështu që ata mund të ofrojnë një rekord të gjerë gjeologjik që shkon para miliarda vjetësh./ BBC
/rtsh.al/
