Qelizat staminale të gjakut janë rritur në një laborator për herë të parë ,në një zbulim që mund t’i japë fund nevojës për dhurues të palcës kockore.
Aktualisht, njerëzit që vuajnë nga sëmundje të tilla si leuçemia, dështimi i palcës së eshtrave ose anemia aplastike kërkojnë dhurim të palcës kockore ose qelizave staminale, për të rimbushur gjakun e tyre.
Por mund të jetë e vështirë për të marrë një përputhje të saktë dhe qelizat imune të donatorëve të mospërputhura mund të sulmojnë indet e vetë pacientit, duke çuar në sëmundje të rënda apo edhe vdekje. Ekziston gjithashtu një mungesë e vazhdueshme e donatorëve.
Tani shkencëtarët në Institutin e Kërkimeve të Fëmijëve Murdoch (MCRI) në Melburn, Australi, kanë treguar se është e mundur të gjenerohen qeliza burimore të gjakut të njeriut në laborator.
Ai hap derën për të krijuar një furnizim potencialisht të pakufizuar të qelizave burimore të gjakut nga lëkura ose flokët e vetë pacientit. Çdo defekt gjenetik gjithashtu mund të redaktohet, duke i lënë ato me një zëvendësim të përsosur.
Ekipi ka treguar që qelizat burimore njerëzore funksionojnë kur transplantohen te kafshët, dhe duan të kalojnë në provat njerëzore brenda pesë viteve.
‘Ndikim masiv te pacientët vulnerabël.
Dr Elizabeth Ng, profesoreshë e asociuar në MCRI, e cila udhëhoqi studimin, tha: “Aftësia për të marrë çdo qelizë nga një pacient, për ta riprogramuar atë në një qelizë staminale dhe më pas për t’i kthyer këto në qeliza gjaku të përshtatshme për transplantim do të ketë një ndikim masiv mbi këta pacientë vulnerabël.
“Mënyra se si ne e parashikojmë funksionimin e kësaj terapie është se ne do të merrnim qeliza të pjekura nga një pacient – pra lëkurë ose flokë – dhe do t’i riprogramonim ato dhe do të rritnim qeliza burimore pluripotente [qeliza burimore që mund të bëhen çdo qelizë] në një pjatë.
“Ne do të ishim në gjendje t’i diferenconim ato dhe të rritnim qelizat burimore të gjakut, dhe këto qeliza burimore të gjakut do të bëheshin terapia që ne ia kthejmë pacientit.
“Dhe për shkak se ato kanë ardhur fillimisht nga qelizat e pacientit, ato përputhen në mënyrë të përkryer.”
Shkencëtarët krijuan qelizat burimore duke vendosur qeliza burimore boshe në një supë kimike e cila pasqyron kushtet në trup ku zhvillohen qelizat burimore të gjakut.
Përparimi u ndihmua nga të dhënat nga Universiteti i Birminghamit, ekspertët e të cilit zbuluan se një faktor i rëndësishëm rritjeje duhej të shtohej dhe më pas të tërhiqej në periudha të caktuara. Faktorët e rritjes janë molekula që rregullojnë ndarjen dhe diferencimin e qelizave.
Profesor Constanze Bonifer, profesor emeritus i hematologjisë eksperimentale në Universitetin e Birminghamit dhe bashkëautor i studimit tha: “Ky është një zbulim i jashtëzakonshëm që mund të çojë në përmirësime të rëndësishme, në mënyrën se si leuçemia dhe çrregullimet e dështimit të palcës kockore trajtohen në të ardhmen.”
Në një studim pasues, minjve me mungesë imuniteti iu injektuan qeliza burimore të gjakut të njeriut të krijuara në laborator, të cilat u kthyen në palcën e eshtrave funksionale. Palca e eshtrave prodhoi gjak në nivele të ngjashme me atë që shihet në transplantet e qelizave të gjakut të kordonit kërthizor, një pikë referimi e provuar suksesi.
Ekipi gjithashtu vërtetoi se qelizat staminale të rritura në laborator mund të ngriheshin përpara se të transplantoheshin me sukses, që do të thotë se ato mund të ruheshin derisa të nevojiteshin.
Përveç përdorimit për trajtimin e sëmundjeve të gjakut, qelizat burimore mund të përdoren gjithashtu për të krijuar një furnizim të qelizave të bardha dhe të kuqe të gjakut dhe trombociteve, për përdorim individual në terapi.
Prof Andrew Elefanty nga MCRI tha: “Kjo do të ndihmojë në trajtimin e një sërë kushtesh dhe me kalimin e kohës ne do të kemi një ide se sa një pjesë e madhe e pacientëve që kërkojnë transplantim gjaku do të përfitonin nga qasja jonë.
“Mospërputhja e qelizave imune të donatorëve nga transplanti mund të sulmojë indet e vetë marrësit, duke çuar në sëmundje të rënda ose vdekje. Zhvillimi i qelizave staminale të gjakut të personalizuara, specifike për pacientin, do të parandalojë këto komplikime, do të adresojë mungesat e donatorëve dhe, krahas modifikimit të gjenomit, do të ndihmojë në korrigjimin e shkaqeve themelore të sëmundjeve të gjakut’.
“Kjo mund t’u japë familjeve shpresën shumë të nevojshme”
Hulumtimi i ri u mirëprit nga Leukemia në Mbretërinë e Bashkuar, i cili tha se shumë njerëz nuk ishin në dijeni se kishin kancer në gjak, duke e gjetur shpesh në A&E.
Dr Georgia Papacleovoulou, kreu i politikave dhe avokimit për Leuçeminë në Mbretërinë e Bashkuar, tha: “Ky hulumtim i ri, i cili mund të çojë në trajtime të personalizuara për leuçeminë e fëmijërisë, shënon një përparim premtues për trajtimin e kësaj sëmundjeje.
“Ka potencialin për të reduktuar rreziqet që ekzistojnë aktualisht rreth transplanteve të qelizave staminale, siç është refuzimi i qelizave që është një ndërlikim serioz në trajtimet aktuale të leuçemisë dhe mund t’u japë familjeve, shpresën shumë të nevojshme për transplantime të suksesshme. Hapi i ardhshëm i rëndësishëm do të jenë provat klinike, për të siguruar që procesi të jetë i sigurt dhe efektiv.”
Një sondazh nga organizata bamirëse zbuloi se më pak se një e gjashta (14 për qind) e popullsisë së rritur në Mbretërinë e Bashkuar janë në gjendje të identifikojnë të katër simptomat kryesore të leuçemisë – mavijosje të pazakontë, gjakderdhje të pazakontë, lodhje dhe infeksione të përsëritura.
Ka rreth 10,000 njerëz të diagnostikuar me leuçemi çdo vit, ndërsa mijëra të tjerë diagnostikohen me sëmundje të palcës kockore.
Hulumtimi është publikuar në revistën Nature Biotechnology./ The Telegraph.
