Sipas një zyrtari të lartë nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), reformat e vazhdueshme në sektorin e shëndetësisë së Ukrainës pas pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë po e përafrojnë vendin me rregullat kryesore të BE-së.
Lufta me Rusinë ka vendosur një tendosje të madhe në sistemin e kujdesit shëndetësor të Ukrainës, me sulmet ndaj objekteve shëndetësore që janë rritur ndjeshëm që nga dhjetori 2023 dhe tani ndodhin pothuajse çdo ditë.
Jarno Habicht, kreu i zyrës së OBSH-së në Ukrainë, diskutoi reagimin e menjëhershëm të vendit ndaj krizës dhe menaxhimin e rimëkëmbjes së tij afatgjatë, në një intervistë me Euronews.*
“Ukraina po përgjigjet çdo ditë”, tha Habicht. “Ambulancat janë jashtë për të mbështetur civilët, por në të njëjtën kohë, ekziston sfida e rindërtimit të infrastrukturës së shkatërruar.”
Mes këtyre sfidave, Ukraina mbetet e përkushtuar ndaj reformave të kujdesit shëndetësor të nisura para luftës. Habicht tha se vendi po e merr krizën si një mundësi për të harmonizuar kuadrin legjislativ të shëndetit publik me rregullat e bllokut në përgatitje për bisedimet e ardhshme të pranimit në BE.
Ndërsa politikat e kujdesit shëndetësor mbeten kryesisht nën kontrollin e shteteve anëtare të BE-së, Habicht vuri në dukje se disa fusha të shëndetit publik, si lëvizja ndërkufitare e pacientëve, kërkojnë harmonizim më të madh midis shteteve anëtare.
“Sidomos tani, me ukrainasit që marrin kujdes si brenda dhe jashtë vendit,” shtoi ai.
Përafrimi me standardet e BE-së
Disa korniza kombëtare të lidhura me shëndetin do të duhet të përshtaten me ligjin e BE-së, duke përfshirë direktivat për cilësinë e ujit, rregullimin e kozmetikës dhe kimikateve, si dhe rregullat për duhanin dhe alkoolin.
Sipas Habicht, përpjekjet për reforma të Ukrainës dhe harmonizimi i kërkuar me legjislacionin e BE-së “në thelb shkojnë në të njëjtin drejtim” dhe “këto dy pjesë po bashkohen mirë”.
Ai vuri në dukje miratimin e ilaçeve si një shembull kyç, ku Ukraina do të duhet të përafrohet me BE-në për autorizimet e marketingut, standardet e prodhimit dhe praktikat rregullatore të barnave.
“Kjo është veçanërisht e rëndësishme pasi Ukraina ka humbur një pjesë të konsiderueshme të industrisë së saj farmaceutike, e cila gjithashtu do të luajë një rol vendimtar në procesin e pranimit të vendit në BE,” shtoi ai.
Para luftës, sektori i prodhimit të barnave në Ukrainë ishte ndër dhjetë industritë farmaceutike më të mëdha në rajonin e Evropës Qendrore dhe Lindore, megjithëse kryesisht i dominuar nga kompani të huaja.
Në korrik 2022, qeveria e Kievit miratoi një ligj të ri për rregullimin e produkteve farmaceutike, i cili synon të përgatisë sektorin për harmonizimin me standardet e BE-së.
Përshtatja ndaj rrethanave të jashtëzakonshme
Që nga fillimi i pushtimit të Rusisë, OBSH ka regjistruar 1,940 sulme në objektet e kujdesit shëndetësor në Ukrainë – numri më i lartë në çdo krizë humanitare deri më sot.
“Ne po shohim gjithashtu sulme në infrastrukturën kritike, veçanërisht energjinë, të cilat kanë qenë veçanërisht të rënda që nga marsi 2024,” vuri në dukje Habicht.
Ndërmjet 22 marsit dhe 31 gushtit 2024, Rusia filloi nëntë sulme në shkallë të gjerë në sistemin energjetik të Ukrainës, duke dëmtuar rëndë objektet e prodhimit, transmetimit dhe shpërndarjes së energjisë.
Këto sulme kanë prekur 20 nga 24 rajonet e Ukrainës, duke përfshirë Kievin.
Habicht theksoi se këto sulme ndaj infrastrukturës energjetike po kanë një efekt të valëzuar në shërbimet thelbësore si ngrohja dhe uji, të cilat nga ana e tyre ndikojnë në sistemin e kujdesit shëndetësor, shkollat, dyqanet dhe vendet e punës.
“Vlerësimi i fundit, nga dy muaj më parë, tregon se familja mesatare ukrainase është pa energji elektrike për gjashtë orë në ditë,” tha ai, duke paralajmëruar se ky numër mund të rritet me afrimin e dimrit.
Lufta po vendos gjithashtu një tendosje të konsiderueshme në kushtet sociale, me shkallën e varfërisë që rritet ndjeshëm nga 7% në 25%.
“Shumë njerëz po luftojnë për të përballuar barnat për shkak të mungesës së burimeve,” tha Habicht. Organizatat humanitare dhe qendrat e kujdesit parësor, të mbështetura nga OBSH, po ndihmojnë në zbutjen e kësaj çështjeje duke ofruar ilaçe falas për rreth 12% të individëve të papunë në zonat e vijës së parë.
