A ke menduar ndonjëherë pse horoskopi që lexon çdo ditë duket aq i saktë? Si ka mundësi që parashikimi për shenjën tënde të përputhet gjithmonë me jetën tënde? Epo, mund të ketë një arsye psikologjike pas kësaj dhe kjo arsye quhet efekti Barnum.
Çfarë është efekti Barnum?
Efekti Barnum është një fenomen psikologjik që ndodh kur njerëzit priren të besojnë përshkrime shumë të përgjithshme si të vlefshme dhe posaçërisht për ta. Është ai moment kur lexon horoskopin dhe mendon: “Ky/kjo jam unë! Si e dinë kaq mirë?” Në të vërtetë, përshkrimi është aq i përgjithshëm dhe i paqartë sa mund të përshtatet me cilindo, por truri yt e personalizon atë dhe gjen lidhje aty ku nuk ka specifika.
Ky efekt i quajtur “Barnum” i referohet P.T. Barnum, një showman amerikan që shfrytëzoi aftësinë e njerëzve për të besuar në përshkrime të përgjithshme për të tërhequr masat. Kështu, horoskopët apo testet e personalitetit funksionojnë mbi këtë parim: Përdorimi i frazave që mund të jenë të vërteta për shumicën e njerëzve.
Pse mund të biesh “pre” e këtij efekti?
Pjesërisht, kjo vjen nga natyra njerëzore për të kërkuar kuptim dhe pranim. Njerëzit kanë nevojë për ndjenjën se janë të veçantë dhe kur përballen me një përshkrim të përgjithshëm, truri i tyre bën punën për të gjetur lidhje personale. Në thelb, ne duam të besojmë që horoskopi po flet për ne!
Për më tepër, horoskopët zakonisht janë të formuluar në mënyrë pozitive dhe inkurajuese. Kjo bën që të ndihesh mirë dhe të krijosh një lidhje emocionale me parashikimet. Kur lexon një horoskop që thotë: “Sot do të jetë një ditë e mbarë për të filluar projekte të reja”, natyrshëm ndihesh i/e motivuar dhe mendon se diçka pozitive po të ndodh!
A është i dëmshëm?
Efekti Barnum nuk është domosdoshmërisht i dëmshëm. Edhe nëse horoskopi nuk është i bazuar në prova shkencore, nëse të ndihmon të reflektosh mbi jetën tënde ose të mendosh pozitivisht për të ardhmen, nuk ka asgjë të keqe. Në fakt, shumë njerëz përdorin horoskopin si një burim frymëzimi apo reflektimi.
Gjithsesi, është e rëndësishme të jesh i/e vetëdijshëm/e për këtë efekt dhe të mos marrësh çdo frazë të horoskopit si një parashikim i patjetërsueshëm. Duke ditur se si funksionon truri dhe se çfarë ndikon në perceptimet tona, mund të jemi më të vetëdijshëm për mënyrën se si na ndikojnë parashikimet dhe përshkrimet e përgjithshme.
