Për gjashtë muaj në 1181, një yll që po vdiste la një gjurmë në qiellin e natës. Objekti u shfaq po aq i ndritshëm sa Saturni në afërsi të konstelacionit Cassiopeia dhe të dhënat e kohës të regjistruara në Kinë dhe Japonia e regjistruan atë si një “yll mysafir”.
Astronomët kinezë e përdorën këtë term për të nënkuptuar një objekt të përkohshëm në qiell, shpesh një kometë ose, si në këtë rast, një supernova – një shpërthim kataklizmik i një ylli në fund të jetës së tij.
Objekti, i njohur tani si SN 1181, është vetëm njëra nga një sërë supernovash të dokumentuara përpara shpikjes së teleskopëve dhe ka habitur astronomët për shekuj me radhë.
Tani, një studim i ri ka përshkruar për herë të parë SN 1181 në detaje duke krijuar një model të kompjuterizuar të evolucionit të supernovës nga menjëherë pas shfaqjes së shpërthimit fillestar deri më sot. Ekipi hulumtues e krahasoi modelin me vëzhgimet e teleskopit arkivor të mjegullnajës së tij – reja gjigante e gazit dhe pluhurit, e dukshme edhe sot e kësaj dite, që është mbetja e ngjarjes monumentale.
Studiuesit thanë se analiza sugjeroi fuqimisht se SN 1181 i përket një klase të rrallë supernovash të quajtur Tipi Iax, në të cilën ndezja termonukleare mund të jetë rezultat i jo një, por dy xhuxhëve të bardhë që janë përplasur dhunshëm, por nuk arrijnë të shpërthejnë plotësisht, duke lënë pas një ” yll zombie”.
“Ka 20 ose 30 kandidatë për supernovat e tipit Iax. Por ky është i vetmi që ne njohim në galaktikën tonë” tha Takatoshi Ko, autori kryesor i studimit të botuar më 5 korrik në The Astrophysical Journal.
Për më tepër, studimi zbuloi gjithashtu se, në mënyrë të pashpjegueshme, era yjore me shpejtësi të lartë, e zbuluar në studimet e kaluara , filloi të frynte nga sipërfaqja e yllit zombie jo më vonë se 20 vjet më parë, duke shtuar aurën misterioze të SN 1181. Zhbllokimi i mekanizmit pas kësaj ngjarjeje të supernovës mund t’i ndihmojë astronomët të arrijnë të kuptojnë më mirë jetën dhe vdekjen e yjeve dhe se si ato kontribuojnë në formimin planetar, thonë ekspertët.
/rtsh.al/
