Të rinjtë bombardohen nga reklamat, lajmet e rreme dhe dezinformatat çdo ditë. Edhe fëmijët e vegjël janë të ekspozuar ndaj llojeve të ndryshme të mediave përmes shfaqjeve, videove dhe reklamave që shohin në iPad dhe smartfonë.
Në fakt, një studim nga Fondacioni Familja Kaiser zbuloi se fëmijët e moshës 8 deri në 18 vjeç shpenzojnë më shumë se 7.5 orë në ditë, shtatë ditë në javë duke ndërvepruar me forma të ndryshme mediash, duke përfshirë gjithçka: nga televizioni, muzika dhe filmat e deri te kompjuterët, videolojërat. dhe mediat sociale. Dhe, kur merret parasysh fakti që fëmijët përdorin më shumë se një nga këto forma të medias në të njëjtën kohë, studimi zbuloi se shumë fëmijë po përthithin informacione gati 11 orë nga mediat, çdo ditë.
Për këtë arsye, shumë edukatorë dhe studiues thonë se është me vend që prindërit të ndërmarrin hapa për t’i mësuar fëmijët se si të bëhen konsumatorë kritikë të medias, veçanërisht sepse median do ta kemi këtu për një kohë të gjatë.
Po si realizohet kjo detyrë? Ndërsa kufizimi i konsumit të medias është sigurisht i rëndësishëm, veçanërisht për fëmijët nën moshën 2 vjeç, është po aq e rëndësishme t’u mësohet fëmijëve Edukimi Mediatik.
Sipas Common Sense Media, një organizatë jofitimprurëse e përkushtuar për t’iu ofruar familjeve dhe edukatorëve informacion rreth medias dhe teknologjisë, edukimi mediatik është aftësia për të identifikuar lloje të ndryshme mediash dhe për të kuptuar llojet e mesazheve që ato na japin.
Përtej mediave tradicionale, llojet e mediave që fëmijët konsumojnë çdo ditë përfshijnë gjithçka, nga mesazhet me tekst, memet dhe videot virale deri te postimet në mediat sociale, lojërat video dhe reklamat. Edukimi mediatik përfshin ndihmën për fëmijët, që të identifikojnë këto lloje të ndryshme mediash dhe të kuptojnë se dikush i ka krijuar mesazhet për një arsye. Të mësuarit për të identifikuar ato arsye dhe motive është baza e edukimit mediatik.
Edukimi mediatik është i rëndësishëm
Shumica e njerëzve ndikohen shumë nga të gjitha llojet e mediave, gjë që në fund ndikon në atë që ata mendojnë dhe në mënyrën se si marrin vendime; dhe fëmijët nuk janë të ndryshëm. Por duke i mësuar fëmijët të jenë konsumatorë kritikë të medias, prindërit i pajisin me aftësinë për të analizuar, vlerësuar dhe prodhuar media në forma të ndryshme.
Gjithashtu i ndihmon fëmijët të mësojnë të bëjnë dallimin midis faktit dhe sajesave, si dhe të identifikojnë burime të besueshme informacioni. Qëllimi i edukimit mediatik është të ndihmojë fëmijët të bëhen konsumatorë të mençur të medias, të zhvillojnë aftësi të të menduarit kritik, të gjejnë burime të besueshme informacioni dhe të shprehin idetë e tyre me respekt.
Edukimi mediatik gjithashtu i ndihmon fëmijët të zhvillojnë aftësitë e qytetarisë. Në fund të fundit, ata mësojnë se si të përfshihen në një debat të shëndetshëm dhe të respektueshëm me të tjerët dhe përfundimisht mësojnë se si të marrin pjesë në demokraci.
Në fund, fëmijët që dinë të jenë konsumatorë kritikë të medias kanë më shumë gjasa të marrin vendime të informuara në lidhje me atë që besojnë. Ata gjithashtu kanë më shumë gjasa të dinë se si të komunikojnë atë që nuk besojnë dhe pse.
Përfitimet e mësimdhënies së Edukimit Mediatik
Ne po jetojmë në një epokë dixhitale ku çdokush mund të krijojë media, që do të thotë se ata krijues mund të kenë motive të fshehta. Për këtë arsye, është thelbësore që prindërit t’i mësojnë fëmijët se si të jenë konsumatorë kritikë të medias.
Kjo praktikë përfshin mësimin për të pyetur pse dikush krijoi një mesazh të caktuar dhe nëse ësh4te apo jo një burim i besueshëm informacioni. Edhe pse kjo aftësi nuk është gjithmonë e lehtë për t’u mësuar, ajo është thelbësore në botën e sotme. Ja disa mënyra të tjera në të cilat fëmijët përfitojnë duke mësuar të jenë konsumatorë kritikë të medias.
Mësoni të mendoni në mënyrë kritike
Kur fëmijët fillojnë të vlerësojnë gjërat që po lexojnë dhe shohin, ata mësojnë të ndalen dhe të mendojnë për mesazhet që po konsumojnë. Ata gjithashtu mësojnë të përcaktojnë nëse informacioni ka kuptim apo kërkon pak më shumë kërkime. Në fund të fundit, ata mësojnë të ndalen dhe të mendojnë për gjërat në vend që t’i marrin ato të mirëqena, që në krye të herës. Ata gjithashtu mësojnë të gjejnë shembuj që mbështesin mendimet e tyre.
Identifikojnë burime të besueshme
Të dish se ku të drejtohesh për lajme dhe informacione të besueshme është një aftësi thelbësore në ditët e sotme. Mësimi i fëmijëve për të qenë konsumatorë kritikë u lejon atyre të kuptojnë se disa burime informacioni janë më pak të besueshme se të tjerat.
Njohja e këndvështrime të ndryshme
Një pjesë e Edukimit Mediatik përfshin të kuptuarit se secili ka një këndvështrim të ndryshëm. Të qënit në gjendje të identifikojnë ëndvështrimin e një krijuesi i ndihmon fëmijët të kuptojnë se të gjithë janë të ndryshëm dhe kjo nuk është problem. Edhe nëse nuk pajtohen me një këndvështrim të caktuar, ata janë në gjendje ta njohin atë dhe të jenë ende të respektueshëm.
Bëhen konsumatorë të zgjuar
Të bërit konsumatorë kritikë të medias u mëson fëmijëve se si të përcaktojnë se cilat gjëra janë të besueshme dhe cilat gjëra nuk janë. Gjithashtu i ndihmon ata të mësojnë të njohin dhe vlerësojnë mesazhet nga reklamuesit dhe tregtarët. Ata mësojnë t’i vlerësojnë këto mesazhe për atë që janë dhe marrin vendime për më shumë sesa thjesht për mesazhet që marrin.
Marrin vendime të informuara
Kur fëmijët mësojnë të jenë konsumatorë kritikë të medias, ata mësojnë se si të hulumtojnë një temë të caktuar dhe të formojnë opinionet e tyre për atë temë. Më pas ata e përdorin atë informacion për të marrë vendime, për të zgjidhur probleme ose për të zhvilluar opinionet e tyre. Ata gjithashtu kanë më shumë gjasa të dinë pse besojnë atë që bëjnë.
Krijojnë media në mënyrë të përgjegjshme
Të kuptuarit se mesazhet, postimet në mediat sociale dhe videot kanë të gjitha një ndikim është një pjesë e rëndësishme e Edukimit Mediatik – edhe kur fëmija juaj është ai që i krijon ato gjëra. Në mënyrë ideale, ky mirëkuptim do t’i shtyjë fëmijët të zhvillojnë mediat e tyre me qëllimin për të qenë autentikë dhe të besueshëm.
Si t’i mësoni fëmijët tuaj të jenë konsumatorë kritikë
Të mësosh se si të deshifrosh forma të ndryshme të mediave është e ndërlikuar dhe konfuze, por ia vlen të bëni përpjekje për t’i mësuar fëmijët tuaj se si të bëhen konsumatorë kritikë. Ja disa këshilla se si t’i mësoni edhe fëmijët më të vegjël se si të jenë konsumatorë kritikë të medias.
Filloni kur ata janë të vegjël
Shumica e njerëzve supozojnë se koha për të filluar mësimin e Edukimit Mediatik është rreth fundit të shkollës fillore ose fillimit të shkollës së mesme. Por shumica e profesionistëve të medias tregojnë se prindërit duhet të fillojnë shumë më herët, veçanërisht për shkak se fëmijët po ekspozohen ndaj mediave në mosha gjithnjë e më të vogla. Në fakt, një raport i Qendrës Kërkimore Pew zbuloi se më shumë se një e treta e prindërve raportojnë se fëmijët e tyre kanë filluar të përdorin telefonat inteligjentë para moshës 5.4 vjeç.
Për të filluar t’i mësoni fëmijës tuaj Edukimin Mediatik, filloni me bazat. Diçka aq e thjeshtë sa vënia në dukje e ndryshimit midis realitetit dhe fantazisë mund të ndërtojë një themel për aftësitë e ardhshme. Kur fëmijët janë të vegjël, prindërit mund të shpjegojnë se njerëzit në reklama po shtiren ashtu si bëjnë kur luajnë me veshjet. Ndërsa mund t’u duhet pak kohë për ta kuptuar këtë koncept, ai i ndihmon fëmijët të mësojnë se jo gjithçka që shohin në media është një pasqyrim i vërtetë i realitetit.
Ndërsa fëmijët rriten, ata madje mund të fillojnë të kuptojnë se gjërat që shohin në mediat sociale janë vetëm një mbështjellje e kuruar e jetës së dikujt. Postimet nuk pasqyrojnë me saktësi uljet dhe ngritjet që njerëzit përjetojnë çdo ditë.
Në vend të kësaj, llogaria e një personi në mediat sociale tregon vetëm gjërat e mira. Kjo mund t’i pengojë fëmijët të besojnë se njerëzit e tjerë kanë një jetë më të mirë se ata, ose të besojnë se nuk përjetojnë të njëjtat vështirësi që ata vetë po përjetojnë.
Kërkoni momente kur mund t’u mësoni diçka
Vëzhgoni gjërat në jetën tuaj të përditshme që mund të përdoren për të hapur një bisedë me fëmijën tuaj rreth medias. Për shembull, nëse shihni shenja të keqinformimit në një lajm ose një postim në media sociale, flisni për të. Ose, nëse shihni dikë që bën deklarata në një video në YouTube pa fakte për ta mbështetur atë, hulumtoni së bashku për të parë se çfarë mund të mësoni.
Bëjini fëmijët të mendojnë për faktin se titujt mund të jenë mashtrues dhe se ndonjëherë shkruhen për t’i bërë ata të klikojnë mbi informacionin. Për më tepër, ndihmojini ata të kenë zakon të lexojnë një artikull ose postim të tërë përpara se ta ndajnë në internet. Ndonjëherë një titull do të bëjë një deklaratë tronditëse, por sapo fëmija juaj klikon në artikull, ai mund të kuptojë se artikulli nuk e mbështet titullin.
Është e rëndësishme që fëmijët të mësojnë se si të ndërveprojnë me median në mënyra të shëndetshme dhe pjesë e kësaj do të thotë të bëhen të vetëdijshëm për atë që po postojnë dhe pse. Diskutoni se çfarë mund të thotë të krijoni një postim ose të ndani një artikull në mënyrë që fëmijët tuaj të mësojnë të shikojnë atë që po bëjnë në internet nga këndvështrime të ndryshme.
Konsumoni mediat me ta
Pothuajse çdo prind e njeh rëndësinë e të ulurit me fëmijët e vet dhe të leximit të një libri së bashku. Ju flisni për fotografitë, shqiptoni fjalët dhe bëni komente rreth historisë. E njëjta gjë duhet të ndodhë me llojet e tjera të mediave, veçanërisht mediat dixhitale.
Në vend që t’u jepni atyre një iPad ose smartphone, uluni me ta dhe flisni për atë që po bëjnë dhe çfarë po shohin. Bëni pyetje rreth asaj që ata mendojnë ose se si gjërat e veçanta i bëjnë të ndihen. Madje, mund t’u kërkoni atyre t’ju mësojnë se si të luani video lojën e tyre të re të preferuar ose t’u kërkoni atyre të shpjegojnë se çfarë po ndodh në videon që po shikojnë.
Shumë herë, prindërit vendosin rregulla dhe udhëzime për kohën para ekranit pa menduar vërtet se çfarë shohin ose bëjnë fëmijët e tyre kur kanë atë kohë. Angazhohuni në media me ta dhe do të habiteni se çfarë mund të mësoni për fëmijën tuaj.
Tregojuni se si të gjejnë informacione nga burime me reputacion
Ndërsa fëmijët rriten, ndihmojini ata të identifikojnë se si duket një lajm i besueshëm. Me fjalë të tjera, gazetarët me reputacion shpesh do të ndajnë të dyja anët e historisë dhe do të ofrojnë burime për informacionin e tyre. Për më tepër, për shkak se ka shumë informacion në internet, përpiquni t’u mësoni se ku të gjejnë burime të njohura informacioni dhe si të gjejnë përmbajtje cilësore.
Ju gjithashtu mund t’i prezantoni ata me media që ofrojnë informacion cilësor, gazetaresk me reputacion në publikimin e informacioneve të bazuara në fakte. Për më tepër, përpiquni të shmangni bërjen e deklaratave të përgjithshme si “Nuk mund t’i besosh më medias”. Ka ende burime me reputacion, thjesht mund të duhet një përpjekje e përbashkët për t’i gjetur ato.
Mësojini të vënë në dyshim gjërat
Të mësosh fëmijën tënd se si të bëhet një konsumator kritik i medias nuk është një mësim i vetëm. Eshtë një bisedë e vazhdueshme që keni me fëmijët tuaj rregullisht që nga koha kur ata janë të vegjël deri në vitet e adoleshencës.
Shumë herë, këto biseda do të fillojnë me pyetje të hapura që i bëjnë fëmijët tuaj të mendojnë për mediat që po konsumojnë. Për shembull, mund ta pyesni adoleshentin tuaj se çfarë mendon se është axhenda e krijuesit në prodhimin e një artikulli ose një videoje. Ose, mund të pyesni se kush mendojnë se mund të përfitojë nga artikulli ose video.
Ju madje mund t’i pyesni ata nëse mendojnë se diçka është e besueshme dhe se si do të vazhdonin ta hulumtonin atë për të zbuluar nëse është. Pyetje si këto i bëjnë të ndalen dhe të mendojnë për mediat që sapo konsumuan.
Bëhu një model i mirë
Fëmijët mësojnë shumë për edukimin mediatik duke parë prindërit e tyre. Tregojuni atyre se ju bëhet vonë dhe jeni të interesuar të gjeni informacione faktike. Ju gjithashtu mund të modeloni për ta se çfarë do të thotë të vësh në dyshim gjërat pa treguar mungesë respekti për të tjerët ose pa u mërzitur për lajmet.
Tregoni se ka informacione të besueshëm, por duhen gjetur. Ftojini fëmijët tuaj të eksplorojnë një temë me ju ose të hulumtojnë diçka për të cilën ju pyesni. Uluni dhe shikoni burimet me reputacion të informacionit së bashku në internet. Tregojuni atyre se si të hulumtojnë diçka duke identifikuar se cilat burime mund të besojnë dhe cilat të shpërfillin.
Çdo ditë fëmijët tuaj bombardohen me mesazhe, media dhe informacione duke e bërë të vështirë për ta të dinë se çfarë është faktike dhe çfarë jo. Për këtë arsye, të mësosh se si të përcaktosh se çfarë të besosh dhe çfarë të dyshosh është një aftësi thelbësore e jetës. Dhe nuk ka kohë më të mirë për të filluar se tani.
Edhe nëse fëmija juaj është i vogël ose parashkollor, mund të filloni të vendosni bazat për edukimin mediatik. Më pas, gjatë gjithë jetës së tyre, ju mund t’i mësoni të deshifrojnë atë që po u ofrohet, ndërsa mësojnë të bëhen konsumatorë më të sigurt dhe më të zgjuar.
(truthhub)
