Kur arkeologu Ludovic Slimak zbuloi pesë dhëmbë në një strehë shkëmbore në Luginën Rhone të Francës në vitin 2015, u bë menjëherë e qartë se ata i përkisnin një Neandertali, mbetjet e para të paprekura të specieve që u zbuluan në atë vend që nga viti 1979.
Megjithatë, gjetja e rrallë që ndodh një herë në jetë, e mbiquajtur Thorin sipas një personazhi në “The Hobbit”, mbeti një sekret i mbajtur mirë për gati një dekadë, ndërsa Slimak dhe kolegët e tij zgjidhën domethënien e zbulimit, një ndërmarrje e vështirë që kundërshtoi ekspertët e ADN-së së lashtë.
“Ne u përballëm me një problem madhor,” tha Slimak, një studiues në Qendrën Kombëtare të Francës për Kërkime Shkencore dhe Universitetin Paul Sabatier në Tuluzë. Gjenetika ishte e sigurt se Neandertali që ne e quajtëm Thorin ishte 105.000 vjeç. Por ne e dinim nga konteksti arkeologjik i ekzemplarit se ishte diku midis 40.000 dhe 50.000 vjet i vjetër.”
“Ajo që sugjeronte ADN-ja nuk ishte në përputhje me atë që pamë”, shtoi ai. Ekipit iu deshën pothuajse 10 vjet për të bashkuar historinë e Neandertalit të çuditshëm, duke shtuar një kapitull të ri në misterin e gjatë se pse këta njerëz u zhdukën rreth 40.000 vjet më parë.
Hulumtimi, i botuar të mërkurën në revistën Cell Genomics , zbuloi se Thorin i përkiste një linje ose grupi të Neandertalëve që ishin izoluar nga grupet e tjera për rreth 50.000 vjet. Ky izolim gjenetik ishte arsyeja që ADN-ja e Thorin dukej se vinte nga një periudhë kohore më e hershme sesa në të vërtetë. Deri më tani, gjenetistët mendonin se në kohën e zhdukjes kishte një popullsi të Neandertalit që ishte gjenetikisht homogjene, por studimi i ri zbulon se të paktën dy popullata ishin të pranishme në Evropën Perëndimore në atë kohë dhe ata jetonin çuditërisht afër njëri-tjetrit.
“Popullsia Thorin kaloi 50.000 vjet pa shkëmbyer gjene me popullatat e tjera të Neandertalit”, tha Slimak në një njoftim për shtyp.
“Kështu kemi 50 mijëvjeçarë gjatë të cilëve dy popullsi të Neandertalit, që jetonin rreth dhjetë ditë më këmbë nga njëra-tjetra, bashkëjetuan duke injoruar plotësisht njëra-tjetrën.”
Slimak tha se zbulimi sugjeroi se komunitetet e Neandertalit ishin të vogla dhe të izoluara – faktorë që mund të jenë kyç për të kuptuar zhdukjen e tyre, sepse izolimi përgjithësisht konsiderohet të jetë një disavantazh evolucionar.
Më pak variacion gjenetik mund ta bëjë më të vështirë përshtatjen ndaj ndryshimit të klimës ose sëmundjeve, ndërsa më pak ndërveprim social ndërmjet grupeve e bën më të vështirë ndarjen e njohurive dhe teknologjisë.
“Ata ishin të lumtur në luginën e tyre dhe nuk kishin nevojë të lëviznin, ndërsa Homo sapiens gjatë gjithë kohës duan të eksplorojnë, të shohin se çfarë ka pas këtij lumi, pas këtij mali. Ne kemi këtë nevojë për të lëvizur dhe këtë nevojë për të ndërtuar një rrjet social”, tha Slimak. Ky model i popullsive të vogla, të izoluara kulturalisht dhe gjenetikisht nga njëra-tjetra, ka të ngjarë të jetë një faktor kryesor pas zhdukjes së Neandertalit, që ndodhi rreth të njëjtës kohë kur Homo sapiens mbërriti në Evropë, tha ai.
ADN-ja nga fosilet e Homo sapiens nga ajo kohë tregon se këto ardhje të hershme ndërthurën me Neandertalët – gjurmët e atyre takimeve mbeten në popullatat e sotme njerëzore. Sidoqoftë, asnjë provë korresponduese gjenetike e asaj ndërthurjeje nuk është gjetur në fosilet e Neandertalit nga ajo kohë, duke përfshirë mbetjet e Thorin, vuri në dukje studimi.
Çfarëdo sjellje që çoi në këtë mungesë të përzierjes gjenetike nga njëra anë, së bashku me popullatat e vogla dhe të izoluara të Neandertalit si ajo e identifikuar nga Slimak dhe kolegët e tij, ka të ngjarë të kenë kontribuar në zhdukjen e Neandertalëve, tha Chris Stringer, udhëheqës i kërkimit në evolucionin njerëzor në Londër.
“Cilatdo qofshin arsyet për këtë çekuilibër, ai kontribuoi në vdekjen e Neandertalëve të fundit, pasi popullatat e tyre tashmë të vogla po humbnin individët e moshës riprodhuese ndaj specieve të tjera, pa asnjë rimbushje në këmbim,” tha Stringer përmes emailit.
Nuk është e qartë nëse skeleti i plotë i Thorin është varrosur brenda Grotte Mandrin, siç njihet streha shkëmbore në Luginën e Rhone pranë Malataverne, Francë. Mbetjet u gjetën pranë sipërfaqes në tokë të butë dhe të paqëndrueshme dhe gërmimi vazhdon ngadalë, tha Slimak. Është gjithashtu e paqartë nëse ekzemplari, i cili është mashkull, është varrosur qëllimisht apo jo.
Misteri gjenetik u zgjidh
Analiza gjenetike fillestare sugjeroi se Thorin ishte shumë më i vjetër, sepse gjenomi i tij ishte i ndryshëm nga Neandertalët e tjerë të mëvonshëm, duke i ngjarë gjenomave të njerëzve të lashtë që jetuan më shumë se 100.000 vjet më parë.
Për të kuptuar origjinën e Thorin dhe për të konfirmuar moshën e mbetjeve të tij, ekipi analizoi izotopet kimike në kockat dhe dhëmbët e tij për të konstatuar se në çfarë lloj klime ai jetonte bazuar në ujin që do të kishte pirë dhe faktorë të tjerë. Një Neandertal në Evropë 105.000 vjet më parë do të kishte një klimë shumë më të ngrohtë se ai që jetonte 45.000 vjet më parë gjatë Epokës së Akullit.
“Ne punuam për shtatë vjet për të zbuluar se kush e kishte gabim – arkeologët apo gjenomistët”, tha Slimak në njoftimin për shtyp.
Slimak ka qenë i përfshirë në gërmimet e Grotte Mandrin për më shumë se tre dekada dhe ka bërë një numër gjetjesh emocionuese në strehën shkëmbore. Është i vetmi vend i njohur që ka qenë shtëpia e grupeve të alternuara të Homo sapiens dhe Neandertalëve./ CNN
/rtsh.al/
