Puna zë një vend thelbësor në jetën e gjithsecilit. Ajo është domosdoshmëri ekonomike por edhe sociale për mirëqenien e çdo njeriu. Përveç të mirave materiale, nga puna njeriu gjithashtu pajiset edhe me virtytet më të larta të dinjitetit, vetëveprimit dhe integrimit në rrethin ku jeton.
Përgjatë kohës së punës edhe fatkeqësitë mund thuhet se janë të pashmangshme. Shpesh shfaqja e një sëmundje apo aksidenti në jetën e secilit punëtor mund të shfaq nganjëherë përmasa dramatike dhe profesionale, e cila në fund mund të rezultoi edhe deri në humbjen e vendit të punës.
Një nga pyetjet e shpeshta e cila rrjedh pas të papriturave gjatë punës, është edhe ajo se: A është i ligjshëm shkarkimi nga vendi i punës gjate kohës kur punëtori ndodhet në pushim mjekësor të konfirmuar nga mjekësia shëndetësore (qoftë për shkak të një sëmundjeje apo të një aksidenti)?! Aksidente këto të cilat kanë rrjedhur pa dashje, dhe i cili nuk është i shkaktuar nga vet punëtori.
Legjislatori helvetik ofron mbrojtje relativisht të dobët kundër largimit nga puna në të dyja rastet e përmendura. Sidoqoftë, Kodi Zviceran i Obligimit nën nenin 336c, al.1 let.b parashikon një periudhë kohore të ashtuquajtur periudhë mbrojtje gjatë së cilës punëdhënësi nuk mund të ju shkarkojë nga puna gjatë një afati kohor te caktuar si në vijim:
– 30 ditë gjatë vitit të parë të punës (pas përfundimit të punës provuese)
– 90 ditë prej vitit të dytë e deri në vitin e pestë të punës
– 180 ditë prej vitit të gjashtë të punës.
Mbrojtja e parashikuar nga ky nen është e dyfishtë: nga njëra anë, shkarkimi nga puna gjatë kësaj periudhe është i pavlefshëm dhe nga ana tjetër, periudha e mbrojtjes që lindë përgjatë periudhës së shkarkimit e bllokon këtë të fundit dhe më pas e zgjat atë për një periudhë të barasvlershme me kohëzgjatjen e periudhës së bllokimit.
Për ta ilustruar këtë po japim një shembull me dy situata të ndryshme.
Situata 1.
Shkarkimi nga puna gjatë pushimit mjekësor: Lira është në vitin e dytë të punës. Ajo sëmuret me datën 2 korrik 2023 dhe ja dërgon pa vonesë punëdhënësit certifikatën e mjekut për pamundësinë për punë deri me datën 31 korrik 2023. Punëdhënësi vendos ta ndërprerje kontratën e punës me Lirën dhe më datën 30 korrik, i dërgon një letër njoftuese asaj, ku e informon për fundin e marrëdhënies së punës filluar nga data 30 shtator 2023.
Largimi nga puna në rastin konkret që morëm shembull është i pavlefshëm dhe në kundërshtim më nenin 336c, al.1, let.b. Pasi që Lira është në vitin e dytë të punës, ajo ka të drejtë në periudhën e mbrojtjes prej 90 ditësh respektivisht deri me 29 shtator 2023; Nga kjo i bie qe kontrata e Lirës merr fund me datën 30 nëntor 2023 (pas aplikimit të afatit të njoftimit prej 2 muajsh).
Situata 2.
Shkarkimi nga puna dhe pushimi mjekësor gjatë periudhës së njoftimit: Iliri është në vitin e parë të punës. Me 15 nëntor 2023, ai njoftohet më shkrim nga punëdhënësi i tij se kontrata e zhvilluar merr fund më datë 31 dhjetor 2023, që i bie pas përfundimit të periudhës së njoftimit prej 30 ditësh (pasi që ai ishte në vitin e parë të punës). Kështu më datë 5 dhjetor 2023, Iliri sëmurët dhe duke filluar nga kjo datë fillon periudha e bllokimit të periudhës së njoftimit për aq kohë sa Iliri është i paaftë për punë, por jo më shumë se 30 ditë. Në rastin konkret, data përfundimtare e kontratës së Ilirit shtyhet deri me 31 janar 2024.
Kujdes: Mbrojtja kundër shkarkimit nga puna gjatë pushimit mjekësor nuk zbatohet në këto raste:
- gjatë punës provuese
- në rastin e një kontrate me afat të caktuar
- nëse ju keni dhënë dorëheqje
- në rast të një marrëveshjeje me punëdhënësin për t’i dhënë fund punës
- pas shkarkimit të menjëhershëm nga puna me arsyeje
E rëndësishme: Disa kontrata kolektive të punës, si për shembull në sektorin kryesor të ndërtimit, ofrojnë mbrojtje shtesë gjatë pushimit mjekësor: shkarkimi nga puna është, për shembull, përgjithësisht i ndaluar për aq kohë sa një person merr kompensim nga sigurimi i pagës së mëditjeve në raste të sëmundjes apo aksidentit. Prandaj, në rast të largimit nga puna, është e rëndësishme të kontrollohet nëse ekziston një marrëveshje kolektive e punës e cila duhet të zbatohet apo jo.
Shembuj të tillë janë të shumtë gjatë procesit të punës, por ligjet e punës i detajojnë në përpikëri rregullat dhe të drejtat e zbatimit të domosdoshëm. Andaj, respektimi i këtyre ligjeve si në afatet kohore por edhe në ato procedurale është mese i domosdoshëm për çdo punëtor në raste fatkeqësish dhe aksidentesh që të mos ketë surpriza të pa këndshme./prointegra.ch&albswiss.com/
